GUI مخفف عبارت graphical user interface به معنی رابط گرافیکی کاربر و یا واسط کاربر که با استفاده از مجموعه آیکون‌ها و یا دیگر شاخص‌های بصری در یک نرم‌افزار، به جای متن از طریق یک خط فرمان برای ارتباط کاربر با دستگاه‌های الکترونیکی به کار برده میشه.
به عنوان مثال، تمام نسخه‌های مایکروسافت ویندوز یک رابط گرافیکی هستن، در حالی که MS-DOS یک خط فرمان هست. رابط گرافیکی کاربر برای اولین بار در زیراکس پارک (Xerox PARC) توسط الن کی (Alan Kay)، داگلاس انگلبارت (Douglas Engelbart) و گروهی از محققان دیگه در سال ۱۹۸۱ توسعه یافت. بعدها، اپل در ۱۹ ژانویه ۱۹۸۳، اپل لیسا رو با یک رابط گرافیکی معرفی کرد.
مرور کلی به رابط گرافیکی کاربر
در زیر تصویر میزکار ویندوز ۷، یک نمونه از رابط گرافیکی کاربر هست.
رابط گرافیکی کاربر چگونه کار می‌کنه؟
یک رابط گرافیکی کاربر از پنجره‌ها، آیکون‌ها و منوها برای اجرای دستورات مانند باز‌کردن، پاک‌کردن و انتقال فایل‌ها استفاده می‌کنه. اگر چه یک سیستم‌عامل GUI عمدتا با استفاده از یک ماوس هدایت میشه، ولی برای حرکت، از میانبرهای صفحه‌کلید یا کلید‌های جهت‌دار هم استفاده می‌کنه. به عنوان مثال، اگه شما می‌خواهید یک برنامه نرم‌افزاری رو روی یک سیستم‌عامل گرافیکی باز کنید، می‌تونید اشاره‌گر ماوس رو، روی نماد برنامه حرکت بدید و روی نماد دو بار کلیک کنید.
مزایای رابط گرافیکی کاربری
بر خلاف یک سیستم‌عامل خط فرمان (command line operating system) یا CUI مانند یونیکس و یا MS-DOS، سیستم‌عامل‌های گرافیکی، یادگیری آسون‌تری دارن و استفاده از اون‌ها خیلی ساده‌تر هست زیرا نیازی به حفظ کردن دستورات نیست. علاوه بر این، کاربران نیازی به دونستن زبان‌های برنامه‌نویسی ندارن. به دلیل سهولت استفاده از اون‌ها، سیستم‌عامل‌های گرافیکی به سیستم‌عامل غالب که توسط کاربران امروزی استفاده میشن، تبدیل شده‌اند.
نمونه‌هایی از یک سیستم عامل‌های دارای رابط گرافیکی کاربر
- مایکروسافت ویندوز
- سیستم ۷ اپل و macOS
- سیستم عامل کروم
- انواع لینوکس مانند اوبونتو
آیا تمام سیستم‌عامل‌ها دارای رابط گرافیکی کاربر هستن؟
خیر. سیستم‌عامل‌های خط فرمان مثل MS-DOS و حتی برخی از نسخه‌های لینوکس امروزی، رابط گرافیکی کاربر ندارن.
نمونه‌هایی از رابط گرافیکی
- گنوم (GNOME)
- کی‌دی‌ای (KDE)
- همه برنامه‌های مایکروسافت (مثل ورد، اکسل و Outlook)
- مرورگر وب (مثل اینترنت اکسپلورر، کروم و فایرفاکس)
چگونگی تعامل کاربر با یک رابط گرافیکی
معمولا، کاربر با استفاده از یک دستگاه اشاره‌گر، مثل ماوس برای تعامل و استفاده از جنبه‌های بیشتر رابط‌گرافیکی کاربر استفاده می‌کنه. با این حال، امکان برقراری ارتباط با GUI با استفاده از یک صفحه‌کلید یا سایر دستگاه‌های ورودی وجود داره.